به گزارش قدس انلاین ، از همان زمانی که صدای خراشیدن آهن بر پیکره کوه در ارتفاعات جنوبی مشهد شنیده شد، می شد مرگ طبیعت را در این منطقه به چشم دید؛ تنها نقطه اتصال مشهد به کوه که می تواند جریان هوای آلوده را از شهر خارج و باعث تلطیف هوای شهر شود.

هرچند این تنفس گاه شهری، چند سالی است که خراشیده شده و ساختمان‌هایی بلند برفراز آن ساخته شده است که تنها بخشی از یک برنامه بلندمدت برای تبدیل این مناطق به تفرجگاه های شهری است.

تارنمای اطلاع رسانی شرکت آبادگران که مجموعه ای ساختمانی را هم در بخشی از ارتفاعات جنوبی مشهد ساخته، از پروژه بزرگی خبر می‌دهد که براساس آن قرار است حدود 47 هکتار از اراضی ارتفاعات غربی کوهسنگی، تبدیل به مرکزی توریستی و رفاهی شود. مسیر دسترسی به این مجتمع، کمربند جنوبی است!

بی‌اعتنایی به جرم‌انگاری کوه‌خواری

اسفند 93 رهبر انقلاب نسبت به کوه خواری ها در سطح کشور به مسؤولان سازمان حفاظت از محیط زیست تذکر دادند و گفتند: «در مشهد - شهر ما - من رفتم دیدم طرف ارتفاعات جنوب شهر که در واقع مرکز تنفّس شهر است، دارند افرادی آن بالا خانه می‌سازند، هتل می‌سازند، ساختمان‌های چند طبقه می‌سازند؛ اینها بد است، اینها غلط است؛ جرم بدانید اینها را. یکی از کارهای اساسی «جرم‌انگاری» در قانون است؛ اینها را باید جرم دانست در قانون و این کسانی که این کارها را می‌کنند تعقیب قضائی کرد. صِرف اینکه بروند قلع بنا بکنند، کافی نیست؛ که آن را هم متأسّفانه در مواردی نمی‌کنند، کوتاهی می‎کنند.»

ابراز نگرانی‌ها از آثاری که ممکن است با تخریب کوه و ساخت و ساز در ارتفاعات متوجه سلامت شهر شود، از همان ابتدا مطرح شده و هرچند به گفته محسن موسوی زاده، عضو شبکه سمن‌های محیط زیستی خراسان رضوی، به این اعتراضات اعتنایی نمی‌شد، اما حالا با پیگیری این اعتراضات، حداقل پروژه کمربند جنوبی به دستور دادستانی متوقف شده است.

شهرداری مصمم به پیگیری است

واکنش مدیریت شهری نسبت به این موضوع، از یک سال گذشته که پنجمین دوره شورای اسلامی شهر مشهد فعالیت خود را آغاز و شهردار جدید مشهد را انتخاب کرده، پیگیری برای ادامه این پروژه بوده است؛ این موضع گیری با افت‌وخیزهایی همراه بوده اما در مجموع ادامه این پروژه را به دلیل هزینه‌هایی که تاکنون برای آن صورت گرفته، ضروری می‌داند.

آخرین موضع‌گیری از سوی شهرداری درباره این پروژه، مربوط به سخنان شهریار آل‌شیخ، معاون برنامه‌ریزی و توسعه شهردار مشهد بوده است که تحقیقات علمی درباره آثار مخرب این مجموعه را زیرسوال برده است.

رویکردهای علمی به حفظ محیط زیست

این اظهارات واکنش‌های متفاوتی را از سوی فعالان محیط زیست در مشهد برانگیخت.

مهدی کلاهی، عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد ، با رویکرد علمی موضع‌گیری‌های اخیر نسبت به کمربند جنوبی را بررسی و به این نوع برخورد انسان با طبیعت در دوره‌های مختلف اشاره کرده و می‌گوید: رویکرد اول جوامع بشری در مواجهه با طبیعت این بود که محیط زیست می تواند خود را ترمیم کند.

وی با بیان اینکه در این رویکرد، انسان ها خود را ملزم به محافظت از محیط زیست نمی دیدند، ادامه می‌دهد: با توسعه صنعت و جمعیت و افزایش حجم تخریب محیط زیست، دولت‌ها متوجه شدند که میحط زیست نمی تواند آسیب های خود را درمان کند و لازم است که انسان که خود باعث تخریب محیط زیست شده، نسبت به ترمیم آن نیز اقدام کند.

کلاهی می‌گوید: در دوره‌ای، دولت مردان به این نتیجه رسیدند که اگر هزینه آلودگی را از آلوده کننده دریافت کنند، می توانند از تخریب محیط زیست جلوگیری کنند، اما این روش هم به ما گوشزد کرد که بدون اقدامات پیشگیرانه، دریافت هزینه آلودگی محیط زیست هم نمی‌تواند پاسخگوی مسائل و خطرات محیط زیستی باشد.

خطرات فاجعه‌آفرین زیست محیطی

وی با بیان اینکه مسائل حوزه محیط زیست به ما نشان داد که نمی‌توانیم فقط به فکر پیشگیری باشیم، بیان می‌کند: خطرات این حوزه به شکل فزاینده‌ای پیش‌بینی ناشدنی و کمیت ناپذیرند و به همین دلیل می‌توانند باعث فجایعی شوند که نسل ها را درگیر می‌کند.

عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی تولید محصولات تراریخته را مثال می زند که اثرات مخرب آن بر سلامت و ژنتیک انسان در درازمدت باقی می‌ماند و نسل‌های بعد را با خود درگیر می‌کند.

وی ادامه می‌دهد: اکنون در محافل علمی و دانشگاهی، با رویکرد پیش دستانه یا احتیاط آمیزی نسبت به محیط زیست صحبت می‌شود؛ یعنی اگر یک عمل یا سیاست امکان بروز آسیب به سلامت محیط زیست را دارد، حتی اگر اجماع علمی هم درباره آن وجود نداشته باشد، اقامه دلیل درباره اینکه آن عمل یا سیاست برای سلامت مردم و محیط زیست خطری ندارد، به‌عهده طراح یا مدافع آن عملیات است.

به گفته کلاهی، در این شرایط اگر سازمان یا نهادی دولتی یا خصوصی قصد دستکاری در طبیعت را داشته باشد، خود باید دلایل کافی برای اینکه این دستکاری به محیط زیست آسیبی نمی‌زند، اقامه کند نه اینکه تحقیقات علمی در این زمینه را زیرسوال ببرد.

کمربند جنوبی جزایر گرمایش در مشهد ایجاد می‌کند

وی به موضوع کمربندجنوبی مشهد اشاره می‌کند و می‌گوید: کمربند جنوبی مشهد  باعث می‌شود که حجم وسیعی از طبیعت بکر و ریه‌های شهر از بین برود و باعث ایجاد مشکلاتی مانند شکل‌گیری جزایر گرمایش در شهر شود. اینها نگرانی‌هایی است که از طرف سمن های محیط زیستی، دانشگاه و علاقه‌مندان به محیط زیست و گروه های کوهنوردی گوشزد می‌شود و در این شرایط مسؤولی که می خواد طرح کمربند جنوبی را اجرایی کند، باید تحقیق کرده و ثابت کند که این پروژه برای محیط زیست ضرر دارد یا نه.

براساس گفته کلاهی، رویکرد پیش دستانه می‌گوید نگرانی‌هایی درباره محیط زیست از طرف دغدغه‌مندان آن مطرح می‌شود و شهرداری که مدافع این طرح است، وظیفه دارد ثابت کند که این طرح برای طبیعت ضرری ندارد نه اینکه تحقیقات دیگر را زیرسوال ببرد.

این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی با بیان اینکه رویکرد احتیاط آمیز در کشورهای توسعه‌یافته‌ای مانند آلمان، هلند و نروژ دنبال می‌شود، ادامه می‌دهد: در این کشورها اینطور است که در ابتدای شروع یک طرح، گروه‌های طرفدار محیط زیست درباره مشکل‌زا بودن طرح تذکر می‌دهند و پس از آن مثلا دولت آلمان از فعالان محیط زیست نمی‌خواهد تا ثابت کنند که این طرح مخاطراتی را به دنبال ندارد، بلکه خود را موظف به تحقیق در این حوزه می‌داند و پس از آن دنبال راهی می‌گردد تا خطرات این طرح را کاهش دهد.

وی بیان می‌کند: با این حال در مشهد اینطور اتفاق می افتد که دوستانی در شهرداری، این رویکرد احتیاط‌آمیز را به عهده مدافعان طبیعت می‌دانند در حالیکه این مدافعان محیط زیستی به اطلاعات و تصمیماتی که پشت درهای بسته گرفته می‌شود، دسترسی ندارند.

از شورای جدید انتظار بیشتری داشتیم

کلاهی می‌گوید: اینکه تحقیق را گردن کسانی بیندازیم که نسبت به این وضعیت نگرانی دارند، راحت‌ترین کار است اما این افراد توانایی تحقیق و ثابت کردن این مخاطرات را ندارد و حتی در صورت اثبات این مخاطرات، آیا نهادی مانند شهرداری این مخاطرات را قبول می‌کند؟

وی با بیان اینکه از شورای جدید انتظار و امید بیشتری برای توجه به این موضوعات داشتیم، ادامه می‌دهد: امیدوار بودیم که مدیران جدید شهری، روی کارهای خود تدبیر بیشتری داشته باشند و به جامعه امید بدهند اما با پافشاری بر طرح های غلطی که قبلا اجرا شده، ریشه‌های زندگی را در شهر از بین می‌برند.

کمربندجنوبی مشهد مصداق زمین‌خواری!

اظهارات معاون برنامه‌ریزی و توسعه شهرداری مشهد، موجب شد تا اعضای سمن‌های محیط زیستی و گروه‌های کوهنوردی، ابراز نگرانی خود را از اتفاقاتی که کوه‌های جنوبی مشهد را به خطر انداخته، با حضور در ارتفاعات جنوبی بروز دهند.

این فعالان محیط زیستی پروژه کمربندجنوبی را مصداق زمین‌خواری عنوان می‌کنند و به‌دنبال تغییر کاربری آن به محل تفرجگاهی هستند تا کمترین تخریب برای زیستگاه‌ها و بیشترین منفعت برای مردم را درپی داشته باشد.

براساس نوشته‌هایی که در این تجمع به چشم می‌خورد، از نظر فعالان محیط زیست مشهدی پروژه کمربند جنوبی مشهد با اصل 50 قانون اساسی مغایرت دارد و از طرفی این پروژه بدون پیوست محیط زیستی به اجرا گذاشته شده است.

حفظ پس‌کرانه‌های شهری از اصول شهرسازی است

محسن موسوی زاده، پژوهشگر حوزه محیط زیست و نماینده سمن‌های محیط زیستی خراسان رضوی به پیگیری چندین ساله فعالان محیط زیستی برای حفظ ارتفاعات جنوبی مشهد اشاره می‌کند و می‌گوید: زمانی که نخستین کلنگ برای تخریب این کوه‌ها به زمین خورد، ما به این پروژه اعتراض کردیم و تا اکنون مطالباتمان را در سطح علمی و دانشگاهی گسترش داده ایم.

وی ارتفاعات جنوبی مشهد را حکم باغچه برای شهر می داند و می‌گوید: حفظ پس‌کرانه‌های شهری یکی از اصول شهرسازی است اما اگر چنین فاصله‌ای بین مردم شهر و تفرجگاه ایجاد شود، فاجعه‌ای بزرگ برای شهر رقم می‌خورد.

موسوی‌زاده به نقش کوه در تلطیف هوای شهر اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: شب‌ها هوای سرد از این کوه به سمت شهر جریان پیدا می‌کند و باعث خنک‌تر شدن هوا و همچنین خارج شدن آلودگی‌ها از شهر می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: تغییر در کوه، دمای شهر را افزایش می‌دهد که این باعث تغییر اقلیم شده و از طرف دیگر آلودگی هوا افزایش پیدا می‌کند.

این فعال حوزه محیط زیست به برج هایی که در حاشیه کمربند جنوبی ساخته شده اند، اشاره می‌کند و می‌گوید: این برج‌ها روی شیب 15 درجه ساخته شده و غیرقانونی است و همین ساختمان‌ها جلوی هم رفت هوا را می‌گیرند.

وی به این نکته اشاره می‌کند که پروژه کمربند جنوبی 40 آبراهه را قطع کرده و می‌گوید: آبخوان‌های مشهد قرار است از کجا تغذیه شوند؟ از همین کوه‌ها. ما جلوی غنی شدن آبخوان ها را با یک جاده می‌گیریم و کسی پاسخگوی آن نیست.

موسوی زاده ادامه می‌دهد: اکنون در حالی داریم آبخوان ها را از بین می بریم که برای آب مشکل داریم، قرار است میلیاردها تومان برای انتقال آب از دریای عمان به مشهد هزینه کنیم ولی اینجا چشمه هایی وجود دارد که با این جاده از بین می روند.

سکوت استانداری!

در واپسین روزهای اسفند 96، پروژه کمربند جنوبی مشهد متوقف شد، اما این پروژه تنها بخشی از مشکلاتی است که ارتفاعات جنوبی مشهد را تحت تأثیر تخریب قرار داده است؛ برج های سر به فلک کشیده ای که هر روز بلندقامت تر در حاشیه این جاده کمربندی، خودنمایی می کنند، نگرانی‌های بزرگتری را در این زمینه ایجاد می‌کند. در مسئله ارتفاعات جنوبی مشهد، با اینکه اثرگذاری شهرداری چشمگیر است، اما نهادهای دیگری نیز دخیل هستند، نکته قابل توجه این است که استانداری خراسان رضوی تاکنون درباره این موضوع موضع خاصی اتخاذ نکرده و معاون فنی و عمرانی استاندار هم حاضر به پاسخگویی در این زمینه نبوده است.

منبع : فارس

انتهای پیام/